Trakt Praski

       

Stanowisko SARP ws. upamiętnienia Bitwy Warszawskiej


 
27 października 2015 roku odbyła się dyskusja środowiskowa Stowarzyszenia Architektów Polskich na temat przyszłej lokalizacji i formy pomnika Bitwy Warszawskiej. Przez grono ekspertów wypracowane zostało oficjalne stanowisko w tej sprawie, zaprezentowane w liście do pani prezydent Hanny Gronkiewicz – Waltz. Spośród kilku propozycji niemal jednogłośnie wzkazano na upamiętnienie bitwy w formie pieszo – rowerowego mostu pomiędzy ulicą Karową i Okrzei.


„Stoimy na stanowisku, iż rocznica tak ważnego dla naszej historii wydarzenia wymaga upamiętnienia w dużej skali, które będzie miało charakter założenia urbanistycznego, umiejętnie wpisanego w tkankę miejską śródmieścia Warszawy. Bez wątpienia rozwiązanie tak szczególnego wyzwania projektowego powinno zostać wybrane w drodze międzynarodowego konkursu urbanistyczno – architektonicznego.
 
Większość uczestników debaty poparła propozycję upamiętnienia Bitwy Warszawskiej w formie pieszo – rowerowej przeprawy przez Wisłę (ze wskazaniem na oś ul. Karowej), ze względu na jej wymiar symboliczny, reprezentacyjną lokalizację i doskonałą ekspozycję widokową, walory użytkowe oraz możliwość wykreowania swoistego znaku przestrzennego – „landmarku” nowoczesnej stolicy. Prof. Sławomir Gzell oraz Grzegorz Buczek zgłosili zdanie odrębne.
 
W związku ze zbliżającą się setną rocznicą Bitwy Warszawskiej za zasadne uznano przyspieszenie procesu decyzyjnego, tak aby realna była realizacja założenia przestrzennego w dużej skali przed sierpniem 2020 roku.”

 
W spotkaniu wzięło udział 20 uczestników – przedstawicieli Stowarzyszenia Architektów Polskich, Towarzystwa Urbanistów Polskich, Rady Architektury i Przestrzeni Publicznej Warszawy, Biura Architektury i Miejskiej Pracowni Planowania Przestrzennego oraz Stołeczny Konserwator Zabytków.
 
Szczegółowo przeanalizowano 5 propozycji lokalizacji pomnika. Zdecydowana większość uczestników spotkania wskazała na stworzenie upamiętnienia w formie kładki przez Wisłę pomiędzy ulicą Karową i Okrzei. „Idea stworzenia nowego założenia urbanistycznego w skali miasta o randze nowej osi uznana została za interesujący sposób upamiętnienia wydarzenia w przestrzeni. […] Przeprawa pieszo – rowerowa może być podnoszącym wartość elementem, który oprócz znaczeń symbolicznych i wartości artystycznych umożliwia też wypełnienie dodatkowej publicznej funkcji utylitarnej. […] Powstała forma przestrzenna ma szansę stać się żywą atrakcją w skali Europy i świata. Innowacyjna forma daje możliwość koncentracji uwagi młodego pokolenia, które doświadczyć może historii przez samą obecność w mieście. Taki rodzaj pomnika pozwala na pełną realizację idei partycypacji, czyli uczestnictwa mieszkańców i użytkowników w tworzonym dziele.”
 
W ramach dyskusji omówiono także trudności, jakie może poowodować wybór tak spektakularnej lokalizacji – wyzwaniem może być doskonała ekspozycja z wielu punktów w mieście, która wymaga przeprowadzenia dodatkowych aznaliz i opracowania najwyższej jakości projektu (lokalizacja przy ul. Karowej, oddalona od Starego Miasta, znajduje się w strefie buforowej UNESCO). Ze względu na zbliżającą się 100. rocznicę bitwy działania w sprawie budowy kładki należy podjąć niezwłocznie – zbyt późne podjęcie decyzji uniemożliwi realizację założeń w dużej skali.
 
Na potrzebę stworzenia upamiętnienia Bitwy Warszawskiej w tradycyjnej formie wskazało dwóch spośród dwudziestu uczestników dyskusji, „uznając za niewłaściwą w tym przypadku dodatkową funkcję użytkową przeprawy mostowej. Jednocześnie wskazali na możliwość uzupełnienia i kontynuacji założenia historycznej Osi Saskiej, poprzez lokalizację pomnika w rejonie jej przecięcia z ul. Marszałkowską” Ich wątpliwości wzbudzał także fakt, że budowa mostu wiązać się będzie ze znaczącymi ograniczeniami i moze stać się przedmiotem kontrowersji, co może uniemożliwić realizację upamiętnienia przed sierpniem 2020 roku.


Pełna treść listu


Pomysł upamiętnienia Bitwy Warszawskiej w formie pieszo – rowerowej kładki przez Wisłę stanowi ciekawą alternatywę dla tradycyjnej, figuratywnej formy pomnika. Stworzenie „żyjącego” pomnika, będącego integralną częścią miasta może pomóc w przybliżeniu tego wydarzenia mieszkańcom Warszawy i turystom, choć jednocześnie jego funkcja memoratywna może pozostać nieco w tle przy tak dużym znaczeniu utylitarnym mostu. Idea pomnika – kładki może być innowacyjną formułą opowiadania o historii poprzez miasto, wymaga jednak szerokiej dyskusji na ten temat, uwzględniającej głos mieszkańców, aktywistów oraz środowisk zwązanych z inicjatywą upamiętnienia bitwy.