W 2010 roku w Krakowie powstała kładka Ojca Bernatka, która połączyła obszar Kazimierza z Podgórzem, położonym po prawej stronie Wisły. Przed rozpoczęciem inwestycji pomysł budził wiele kontrowersji, głównie ze względu na wysokie koszty budowy i zasadność tego typu inwestycji. Dziś, po 5 latach istnienia mostu można ocenić jego wpływ na ożywienie miasta po obu stronach rzeki.
Obecnie w Warszawie coraz więcej uwagi władz, mediów i inwestorów skupia się na obszarze dzielnic prawobrzeżnych. W związku z programem rewitalizacji prawdopodobnie ich obraz zmieni się całkowicie – na remonty ulic i kamienic oraz działania w obszarze społeczno-ekonomicznym zarezerwowane są ogromne środki (1,4 mld złotych), a sam proces budzi duże zainteresowanie nie tylko wśród mieszkańców Pragi.
Otwarcie II linii metra daje szansę na przyciągnięcie nowych użytkowników i nowych inwestycji na prawy brzeg rzeki, jednak w strukturze miasta Praga nadal pozostaje wyspą – odciętą od południa, wschodu i północy przez tory kolejowe i tereny poprzemysłowe, a od zachodu przez szeroką dolinę Wisły. Bariera w postaci rzeki od dziesięcioleci w sposób szczególny hamowała rozwój dzielnicy, utrudniając jej kontakt z centrum. Dlatego też kluczowe jest utworzenie większej ilości powiązań przez rzekę, zarówno poprzez dostosowanie do ruchu pieszego istniejących mostów, jak i budowę nowych kładek.
Według aktualnych dokumentów planistycznych w Warszawie przewidziane są dwie lokalizacje pieszo – rowerowych przepraw: na wysokości ul. Ratuszowej i Starego Miasta oraz pomiędzy ul. Okrzei i ulicą Karową. Ta druga w sposób szczególny miałaby szansę wspomóc proces rewitalizacji Pragi.
Łącząc najbardziej popularne dziś rejony stolicy – tj. okolice Krakowskiego Przedmieścia z najbardziej miejską częścią Pragi Północ można wykreować atrakcyjną drogę, prowadzącą w dalsze rejony dzielnicy. Większa ilość użytkowników na praskim brzegu to większa szansa na utrwalenie efektów działań związanych z programem rewitalizacji dla dzielnic prawobrzeżnych.
Na budowie kładki zyskałyby również tereny po lewej stronie Wisły – bliskość pieszego szlaku to impuls dla ożywienia okolic pozostającego dziś na uboczu Mariensztatu, a także pretekst do nowego zagospodarowania ulicy Karowej.
O tym, jaka może być rzeczywista rola pieszo – rowerowego mostu dla procesu ożywiania zdegradowanych części miasta przekonali się mieszkańcy Krakowa po wybudowaniu kładki Ojca Bernatka. Proces budowy wzbudzał wiele kontrowersji ze wględu na koszty (38 mln złotych) oraz rozbieżności pomiędzy projektem wyłonionym w konkursie a tym, co ostatecznie zostało zrealizowane. Jednak jej wpływ na strukturę przestrzenną miasta po obu stronach rzeki jest już rzeczą zauważalną i jednoznacznie pozytywną, o czym można przeczytać w artykule Anety Skargi z Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej:
[..]bez względu na koncepcję estetyczną oraz zagadnienia konstrukcyjne zrealizowanej kładki pieszo – rowerowej, należy zwrócić uwagę, że przyczyniła się ona do zmiany przestrzeni behawioralnej, stając się tym samym ważnym elementem dla społeczności Krakowa, o czym mogą świadczyć symboliczne kłódki (tzw. most miłości).[…] Najistotniejszy jest jednak wpływ realizacji owej kładki na jakość przestrzeni i jej przeobrażeń. W związku z lokalizacją kładki – w miejscu dawnego Mostu Podgórskiego – ulica Mostowa na nowo zyskała znaczenie i swoją funkcję, a kładka łącząc Podgórze z Kazimierzem, przyczyniła się przede wszystkim do ożywienia kulturalnego, towarzyskiego i turystycznego po obu stronach Wisły. Stanowi ona istotny element krajobrazu zabytkowych bulwarów wiślanych. Dzięki jej realizacji nastąpił wzrost przepływu ludzi, a poza usprawnieniem funkcji komunikacyjnej kładka przyczyniła się do wykreowania atrakcyjnej przestrzeni miasta, aktywizując Podgórze. Poza aspektami socjologicznymi i funkcjonalnymi nie bez znaczenia jest wpływ kładki „Bernatka” na aspekty ekonomiczne, zwłaszcza w kontekście ożywienia gospodarczego (licznie otwierane lokale gastronomiczne) i wzrostu cen nieruchomości po stronie Podgórza. Tezę tę autorka postara się obronić na podstawie badań własnych prowadzonych w latach 2009-2014. Badania te polegały nie tylko na inwentaryzacji sposobu użytkowania obiektów na obszarze oddziaływania kładki, ale również na przeprowadzeniu wywiadów z właścicielami i użytkownikami lokali.
Przed powstaniem kładki ulica Mostowa od strony Kazimierza i ulica Brodzińskiego od strony Podgórza były cichymi, spokojnymi ulicami, na których „nic się nie działo”. Natomiast po powstaniu kładki ilość lokali gastronomicznych i usług turystycznych znacznie wzrosła. Ciekawym zjawiskiem stała się identyfikacja otwieranych lokali z kładką, których nazwy nawiązują do niej (Kładka Cafe, Mostowa Art Cafe, Bernatka, Zakładka). Spośród kultowych lokali krakowskich „Drukarnia” przeniosła się z jednego z najbardziej atrakcyjnych miejsc turystycznych – Placu Nowego – znajdując nową lokalizację przy ul. Nadwiślańskiej, u południowego wylotu kładki. Interesującym zjawiskiem stało się zacumowanie przy bulwarze Kurlandzkim barek o funkcji nie tylko gastronomicznej, ale także hotelowej i turystycznej, co wcześniej było charakterystyczne dla przystani znajdującej się u podnóża Wawelu.*
Zmiany w sposobia korzystania z przestrzeni w latach 2009 – 2014, czyli po wybudowaniu kładki obrazuje poniższy schemat:
Reasumując: realizacja pieszo – rowerowego mostu pomiędzy najbardziej aktywnym obszarem śródmiejskim Krakowa a zaniedbanym i zapomnianym Podgórzem jest dla miasta ważną inwestycją, generującą ożywienie obszarów po obu stronach rzeki. Ponadto kładka Bernatka pełni funkcję nie tylko rekreacyjną i turystyczną, ale stanowi również ważny element komunikacji pomiędzy bardziej odległymi częściami Krakowa – dzięki infrastrukturze rowerowej bardziej dostępne stały się tereny zieleni po prawej stronie rzeki oraz rejony Płaszowa.
Podobnych efektów można się spodziewać w Warszawie. Analogiczna lokalizacja mostu pomiędzy Powiślem a Pragą daje szansę stworzenia ważnego szlaku, generującego znaczący ruch pieszy i rowerowy po dwóch stronach Wisły. To z kolei może powodować zwiększenia aktywności społeczno – ekonomicznej w obszarze jego oddziaływania, co może być szczególnie korzystne dla wzmocnienia i utrwalenia procesów rewitalizacyjnych prawobrzeżnej Warszawy.
*Skarga Aneta, Wpływ kładki „Bernatka” na strukturę funkcjonalno – przestrzenną krakowskiego Kazimierza i Podgórza; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury, Katedra Budowy Miast